Oynuyor ses olayı nedir?
Türkçede, a, e ile biten fiillerin şimdiki zaman kipinde, a ünlüleri hem telaffuzda hem de yazımda ı, u’dur. E ünlüsü i, ü olur: başlar ( Ünlü durumu – Türk Dil Kurumu. 12. ”his-i ⇒sosyal” (ünsüz türemesi) „öğren-(i)ci ⇒ student“ (ünlü kaybı) „ben-e ⇒ bana“ (ünlü değişimi) „student-n-in / life -n -a” (füzyon ünsüzü) Cevap D Sayfa 5 106 Fonoloji Çözümleri 4. Test 1. Büyük ünlü uyumu, Türkçe bir sözcüğün ilk hecesinde kalın “a, ı, o, u” ünlüsü varsa, ondan sonraki sözcüğün … Dilimizdeki kelimeler ek aldığında kökleri değişmez. Bu kural iki kelime için geçersizdir. Buna göre, “I, you” kelimelerine -e eki eklendiğinde, kökteki e sesleri a olur ve bu ses olayına “ünlü değişimi” denir. “Ben + e – bana” kelimesi ünlü değişiminin bir örneğidir. Ünlü daralması, Türkçede geniş ünlülerin dar ünlülere dönüştüğü bir ses olgusudur. A veya e ünlüleriyle biten bir fiile -yor eki eklendiğinde, fiilin son hecesindeki ünlü ı, i, u veya ü ünlülerinden birine dönüşür: hide + yor > hides. wish + yours > wishs. celebrate + celebrate > celebrates. Dilimizde ses olayları 8 başlık altında incelenir. Bunlar ünsüz benzeşmesi, ünsüz yumuşaması, ses düşmesi, ses türetme, ünlü daralması, iptal ve kaynaşmadır. Ünsüz sertleşmesi Sert ünsüzle biten kelimelere c, d, g ünsüzleriyle başlayan bir ek verildiğinde, ekin bu ilk ünsüzü sertleşerek ç, t, k ünsüzlerinden birine dönüşür. Bu duruma ünsüz sertleşmesi denir: dolapta, açılmış, yemek pişirirken, baktı, çiçekten, kitapçıda, dişçide, ocakta, bitkin, 15 yaşında, Karabük’ten vb. Bu, birleşik bir sözcüğü oluşturan ikinci sözcüğün başındaki sesin kaybolması olayıdır. Cumartesi (< Cuma'dan sonra), tutach (< tutach aş).
Çekimlemetekil3. çoğulbelirtmeağzınıyönelmeağzınabulunmaağzındaayrılmaağzından40 satır daha Kelimeler birleştirilirken baskın ünlü (a, e) diğer ünlüyü zayıflatır ve düşmesine neden olur. kahvede>kahvaltıda, cuma>cumartesiden sonra, ne için>neden, ne için>Nola, sütlü yemek>sütlaç, vb. Bunun dışında birleşik isim oluşturan bazı isimlerde de ünlü kayıpları meydana gelir: Kahve-altı = kahvaltı (aradaki e harfi atılır). – Ses kaybı: Kelimeler çekimlendiğinde veya türetildiğinde seslerden biri düştüğünde buna ses kaybı denir. İki şekilde incelenir: ünlü düşmesi ve ünsüz düşmesi. Bunun örneklerini şu şekilde verebiliriz. – Ünlü düşmesi: “uyu” kelimesine ku eklendiğinde “ay” olarak yazılır ve “u” harfi atılır. Bu olguya ikizlenme denir: ana>anne, elig>elli, yedi>yeddi (ağız), Aşağı>asşakağı (ağız), eşek>eşek (telaffuzda) vb. Bu yaklaşıma göre; Türkçede “ç, f, h, k, p, s, ş, t (Fıstıkçı)” (Şahap) ünsüzlerinden biriyle biten bir sözcüğün sonuna “b, c, d, g” ünsüzlerinden biriyle başlayan bir ek getirildiğinde bu ünsüzler sert karşılıkları olarak kullanılır. “p, ç, t, k” ünsüzleri olur. Bu olguya ünsüz benzeşmesi denir. Özellik, şiddet, ciddi, millet, ıssız, konu, sokak, sessiz, duyarsız gibi kelimelerde ünsüz türemesi yoktur. Türkçede n sesinden sonra b sesi geldiğinde bu ses m sesine dönüşür. Ünsüz benzeşmesi veya ünsüz uyumu, Türk dilbilgisinin fonetik olgularından biridir. Bu kurala göre, her sözcüğe eklenen ve ünsüz harfle başlayan türetme ve çekim ekleri, kendisinden önceki harf sert ünsüz ise sert harfle, yumuşak ünsüz ise yumuşak ünsüzle başlamalıdır: dolapta, aşçıda, kitapçıda, vb. Kelimelerin aldıkları eklere göre köklerinde veya gövdelerinde meydana gelen değişimlere fonetik olaylar denir. Ses olayları sadece basit kelimelerde değil türemiş ve bileşik isimlerde de meydana gelir. Türkçede, birkaç sesin bir araya gelmesiyle meydana gelen fonetik olaylar vardır. Bu kelimeler ünlü ile başlayan bir ek veya yardımcı fiil ile kullanıldığında, sondaki ünsüz ikizlenir: hak (doğru), onun (duygu), ret (reddetme), şer (kötülük), medicine (ilaç), zam (zammi), zan (şüpheli); af (affetmek), onun (hissetmek) vb. Bu makale 15 Ocak 2019’da yayınlanmıştır. Ünsüz yumuşatmaağaç-ı >treekap-ın > Container.kitap-ı > Kitapyurt-u > vatan.umut-a > Umut.flag-ı > bayrakyaprağı-ın > yaprak.sağlık-ı > sağlık Kaynak: ugurlukoltuk.com.trÖğrencide hangi ses olayı var?
Bana sana hangi ses olayı?
Ediyor ünlü daralması var mı?
Hangi ses olayı vardır?
Açtım kelimesinde hangi ses olayı vardır?
Cuma ertesi hangi ses olayı?
Ağıza mı ağza mı?
Sütlaçta hangi ses olayı var?
Kahvaltı ünlü düşmesi mi?
Uyku kelimesinde hangi ses olayı vardır?
Annesi hangi ses olayı vardır?
Fıstıkçı şahap hangi ses olayı?
Hissiz hangi ses olayı vardır?
Ünsüz benzeşmesi nasıl olur?
Ses olayı nasıl olur?
Ünsüz türemesi ne örnektir?
Ünsüz yumuşaması örnekleri nelerdir?